Bí ẩn xác ướp của nhân loại
- 26/06/2021
- E.MAGAZINE
- bí ẩn nhân loại, Editor picks, xác ướp, xác ướp Ai Cập
Kể từ khi được phát hiện đến nay, những xác ướp không chỉ là một bí ẩn khoa học mà còn là những người giữ cánh cổng giữa quá khứ và hiện tại, gợi mở cho con người những biến động và đời sống của nhân loại từ thời xa xưa. Cùng Wanderlust Tips khám phá những bí ẩn về xác ướp nhé!
[rpi]
Xác ướp (tiếng Anh: mummy) là một người hay động vật có da và các bộ phận cơ thể được bảo quản bằng sự tiếp xúc với hóa chất ở nhiệt độ cực lạnh, độ ẩm rất thấp hoặc thiếu không khí (điển hình ở các đầm lầy). Khi đó, quá trình phân hủy cơ thể sẽ bị ức chế hoặc ngừng hẳn.
Nhiều xác ướp người và động vật đã được tìm thấy trên toàn thế giới. Chúng mang giá trị khảo cổ và lịch sử rất lớn. Con người ngày nay đã mất đi nhiều kết nối với tổ tiên và các nền văn minh đi trước, xác ướp được coi như “người giữ cửa” giữa quá khứ và hiện tại. Với sự phát triển của khoa học, công nghệ hiện đại, người ta đã giải mã được bí ẩn của nhiều xác ướp khác nhau trên thế giới, học hỏi phương thức ướp xác như một cách để hiểu hơn về cuộc sống của tổ tiên.
Xác ướp người đầu tiên trên thế giới được tìm thấy vào năm 1800 và có niên đại từ thế kỷ đầu tiên Trước công nguyên – thời kỳ trị vì của nữ hoàng Cleopatra. Hiện tại, xác cổ đại này được trưng bày tại Bảo tàng quốc gia Ba Lan ở thành phố Warsaw. Trong khi đó, xác ướp được bảo quản nguyên vẹn nhất là của phu nhân Tân Truy thuộc triều đại Tây Hán. Bà đã chết hơn 2.000 năm trước, thế nhưng khi được tìm thấy vào năm 1971, xác của bà vẫn có làn da mềm mịn và ẩm ướt với các cơ bắp, cơ quan, mạch máu còn nguyên vẹn.
CÁCH TẠO NÊN XÁC ƯỚP VÀ QUY TRÌNH
Những xác ướp theo nghi thức có chủ định nổi tiếng nhất là những xác ướp của người Ai Cập cổ đại. Trong tiềm thức của người dân thuộc nền văn minh sông Nin, thân thể là nơi lưu trú của linh hồn, vì thế họ cần bảo quản phần thân thể này để người đó có thể được tái sinh trong kiếp sau.
Kỹ thuật ướp xác của người Ai Cập ẩn chứa nhiều bí ẩn còn bỏ ngỏ, thế nhưng đều trải qua quy trình như sau: mổ bụng, bỏ đi nội tạng, phủ muối natron bên ngoài làm bốc hơi độ ẩm cơ thể và ngăn chặn phân hủy. Để tiến hành thuật ướp xác của người Ai Cập cổ đại cần mất khoảng 40 ngày mới hoàn tất. Khoảng thời gian này, 75% trọng lượng cơ thể sẽ mất đi do bị mất nước trong quá trình ướp xác.
Được biết, kỹ thuật ướp xác này vô cùng đắt đỏ nên chỉ vua chúa hay những người giàu có mới đủ tiền để thực hiện bí thuật này. Những người thực hiện thuật ướp xác chủ yếu là quan tư tế chuyên lo việc cúng bái và thầy thuốc. Trong quá trình thực hiện, họ phải đeo mặt nạ Thần Anubis – vị thần mình người đầu chó cai quản thế giới bên kia trong văn hóa Ai Cập cổ đại.
Nhiều xác ướp được tìm thấy ở Trung Quốc lại được bọc trong quan tài làm từ cây bách và những loại thảo mộc có dược tính khác bởi điều kiện tự nhiên ẩm thấp, nóng nực.
Ngược lại, các xác ướp tự nhiên thường được tìm thấy ở môi trường đặc biệt: những nơi rất lạnh, có tính axit cao hoặc rất khô. Một số xác ướp khác được bảo quản nguyên vẹn từ nền văn minh Inca ở Peru.
Xác ướp tự nhiên chủ yếu là động vật, chính nhờ những xác ướp này mà loài người mới chứng minh được sự tồn tại của loài voi ma mút từ kỷ Băng Hà. Bên cạnh đó cũng không thiếu những xác ướp người được bảo quản tự nhiên, nổi tiếng nhất là người băng Otzi, xác được bảo quản tự nhiên người Tollund.
Ngày nay, việc ướp xác tuy không còn phổ biến nhưng vẫn được thực hiện với những nhân vật quyền lực như các nguyên thủ quốc gia. Các lãnh đạo nổi tiếng như Lenin, Mao Trạch Đông, Kim Nhật Thành, Hồ Chí Minh đều được ướp xác như một phương thức để tôn vinh cuộc đời cũng như sự cống hiến của họ.
Dễ thấy, khác với các xác ướp sở hữu làn da đen kịt và khuôn mặt biến dạng, xác ướp hiện đại vẫn giữ được độ chân thật của cấu trúc cơ thể, thậm chí làn da vẫn hồng hào, mái tóc hoàn toàn vẹn nguyên, hệt như họ chỉ đang nằm ngủ mà thôi. Câu hỏi được đặt ra là: Làm sao để những xác ướp này được trường tồn?
Theo các chuyên gia, xác ướp cần đặt trong môi trường vô trùng vì thi thể sẽ biến dạng chỉ sau khoảng 10 năm. Tử thi sẽ được đặt trong hỗn hợp gồm rượu cồn, glycerol, formalin để ngăn chặn hiện tượng mất nước và tiêu diệt mọi vi khuẩn. Việc bảo quản xác ướp cũng đòi hỏi một khoản đầu tư khổng lồ để duy trì độ ẩm và nhiệt độ môi trường xung quanh và cứ 3 – 4 năm lại phải xem xét để gia tăng mức độ bảo quản với các thi hài.
AI CẬP
Người Ai Cập cổ đại có khả năng là nền văn minh đầu tiên biết ướp xác trong lịch sử phát triển của loài người. Ban đầu, người Ai Cập bỏ thi thể trong những giỏ sậy và vùi xuống cát nóng. Về sau, họ bắt đầu xây những hầm mộ bằng gỗ và đỉnh cao là những hầm mộ bằng đá của các Pharaoh.
Xác ướp đầu tiên được biết đến của Ai Cập cổ đại là xác ướp Ginger với mái tóc đỏ, có niên đại khoảng năm 3300 Trước công nguyên, được chôn vùi dưới cát nóng sa mạc. Đến năm 1922, nhà khảo cổ học người Anh Howard Carter đã phát hiện ra xác ướp của Pharaoh Tutankhamun tại thung lũng các vị vua ở Ai Cập, xung quanh chôn nhiều kho báu giá trị và bị ếm nhiều lời nguyền bí ẩn. Tiếp theo đó, người ta còn tìm được xác của Hatshepsut – chị cùng cha khác mẹ và cũng là vợ của Pharaoh Thutmose II, người đã tự xưng là nữ Pharaoh của Ai Cập.
Bên cạnh xác ướp người, người Ai Cập cổ đại còn ướp xác động vật, nhiều nhất là mèo – loài vật linh thiêng trong quan niệm của họ.
TRUNG QUỐC
Xác ướp tại Trung Quốc đa số đều không xuất hiện có chủ ý, chỉ vô tình trở thành xác ướp do điều kiện chôn cất đặc biệt. Hầu hết các địa điểm phát hiện xác ướp đều không thể bảo quản chúng nguyên vẹn do khí hậu ấm áp, ẩm thấp. Xác ướp Tân Truy phu nhân được phát hiện tại Hồ Nam là xác ướp nguyên vẹn nhất, được bọc trong 20 lớp lụa, lồng vào 6 quan tài, bên ngoài phủ chiếu tre và vô số đồ mai táng đi kèm, xung quanh chất khoảng 5 tấn than gỗ.
Người Trung Quốc cũng có tập tục mai táng người chết với ngọc thạch, ngọc bích cùng niềm tin vào quyền năng bảo vệ người chết của những loại đá quý này. Ngọc y của Triệu Văn Vương đời nhà Triệu nước Nam Việt được bọc lụa đỏ và khoác lên bộ quần áo bằng ngọc bích, ước tính có hơn 2.500 mảnh ngọc kết với nhau.
Đất nước này cũng ghi nhận sự giao thoa Đông – Tây khi người ta phát hiện ra xác ướp theo kiểu Ấn – Âu ở lưu vực Tarim có niên đại từ năm 1800 Trước công nguyên. Nổi tiếng nhất là xác ướp công chúa Lâu Lan. Ngày nay, Trung Quốc cũng đang bảo quản thi hài của cố lãnh tụ Mao Trạch Đông ở Bắc Kinh.
MEXICO
Tại Mexico chủ yếu là các xác ướp tự nhiên được bảo quản khi gặp môi trường thuận lợi. Đại dịch tả năm 1829 – 1951 đã làm chết nhiều người, xác của họ vô tình được bảo quản khi chôn dưới nghĩa địa nhờ điều kiện địa chất đặc biệt tại nơi đây. Ngày nay, các xác ướp này được trưng bày ở bảo tàng El Museo de las Momia, Guanajuato. Nổi bật nhất là xác ướp một bào thai được tuyên bố là xác ướp nhỏ nhất thế giới thuộc về con người.
Một trong những xác ướp điển hình đã bị chôn sống là cô gái tên Ignacia Aguilar. Cô gái này mắc một chứng bệnh kỳ lạ, trái tim của cô lúc đập lúc ngưng nhiều lần trong ngày, người thân không biết nên đã đem chôn. Khi cơ thể của cô được khai quật lên, người ta đã nhận thấy rằng, gương mặt của cô cúi xuống cắn cánh tay của mình và có rất nhiều máu trong miệng.
VIỆT NAM
Bên cạnh thi hài được gìn giữ vẹn toàn của chủ tịch Hồ Chí Minh, Việt Nam có hai xác tự ướp từ thế kỷ XVII của thiền sư Vũ Khắc Minh và Vũ Khắc Trường tại chùa Đậu, sư Chuyết Chuyết ở chùa Phật Tích, được ướp theo kiểu tượng táng hay thiền táng, còn được biết đến là nhục thân xá lợi.
Năm 1994, người ta còn phát hiện được xác ướp của bà Trần Thị Hiệu – hoàng thân quốc thích thời Nguyễn, mất khoảng năm 1869. Hiện xác ướp này được trưng bày ở Bảo tàng Lịch sử Quốc gia TP. HCM. Thi hài chủ tịch Hồ Chí Minh cũng được xử lý theo kỹ thuật hiện đại nhất bởi các chuyên gia Liên Xô, hiện được bảo quản lạnh tại lăng chủ tịch Hồ Chí Minh ở Hà Nội.
MỘT SỐ NƯỚC PHƯƠNG TÂY
Người phương Tây thường ướp xác để bảo quản thi thể trước khi chôn cất chứ ít khi làm vì mục đích lâu dài. Ở Anh, vào năm 1984, những người thợ mỏ đã khai quật được một xác ướp ở làng Lindow Moss, được bảo quản nguyên vẹn trong than bùn và là một trong những xác ướp hiếm hoi bảo quản được toàn vẹn cả phần nội tạng.
Ở Pháp, xác ướp Thánh nữ Bernadette là một bí ẩn của khoa học thế giới. Sau khi mất 30 năm, nhà thờ quyết định khai quật thi thể của cô, đáng kinh ngạc là thi thể của cô không hề bị thối rữa. Đến nay, thi thể của Thánh nữ đã có tuổi đời hơn 130 năm và vẫn trong tình trạng nguyên vẹn.
Italy nổi tiếng với xác ướp xinh đẹp của cô bé Rosalia Lombardo được bảo quản nguyên vẹn với nội tạng vẫn ở trong cơ thể. Cô bé qua đời năm 1920 và được chuyên gia ướp xác nổi tiếng của thành phố là Alfredo Salafia thực hiện kỹ thuật ướp xác. Lạ thay, xác ướp này trông rất sống động với nét đẹp trẻ thơ được giữ nguyên, mái tóc bồng bềnh và thậm chí còn nháy mắt khi chụp ảnh.
Ảnh: Internet
Wanderlust Tips | Cinet
