Đối với nhiều người Việt thế hệ 8x trở về trước, ẩm thực côn trùng không chỉ là những món ăn tươi ngon, dân dã mà còn là những rung cảm tuổi thơ, là hương vị của kí ức không thể nào quên.
ĂN CÔN TRÙNG, THÁCH THỨC CÁC GIÁC QUAN
Những món ăn được chế biến từ côn trùng luôn gợi lên trong tôi rất nhiều kí ức về một thời tuổi thơ “dữ dội”. Cứ vào tầm tháng 4 tới tháng 9 âm lịch, khi lúa đã trổ đòng và chuẩn bị bước sang ngày chín rộ, lũ trẻ con thôn quê chúng tôi lại chuẩn bị sẵn sàng “vũ khí” để săn châu chấu. Những con châu chấu, muồm muỗm béo mẫm được đem về để chế biến thành nhiều món như rang, xối mỡ… Hết săn châu chấu, lũ chúng tôi lại chuyển sang săn dế về để đấu dế hoặc chiên giòn, bắt nhộng ong về nướng… Hương vị ngọt ngào, dân dã của miền quê Bắc Bộ trong những món ăn tươi ngon này thật khó cưỡng.
Bây giờ thì, bạn có thể tìm thấy vô số các món ăn với côn trùng trong list những món ăn … kinh dị nhất thế giới. Trong một dịp trò chuyện cùng tôi, anh Davy Blouzard, quản lý của Bugs Café – nơi thường được du khách rỉ tai là “nhất định phải ghé thăm để trải nghiệm ẩm thực côn trùng nếu đến Siem Reap, Campuchia”, đã cười to chia sẻ về phản ứng của khách hàng khi lần đầu tiên thưởng thức những món như nhện nguyên con chiên kiểu tempura hay bánh cupcake mặn với dế và sâu rằng: “Phản ứng đầu tiên của khách luôn luôn rất phấn khích. Đó là lý do tôi yêu công việc của mình. Nền tảng văn hóa đã cho họ một cảm giác kinh tởm với côn trùng, do vậy, không thể tránh khỏi những căng thẳng khi họ cố gắng hết sức để thoát khỏi bản năng họ đã có kể từ khi họ được sinh ra. Kết quả là có rất nhiều tiếng cười, la hét, hỗ trợ lẫn nhau và cả những màn thách đố kịch tính… cho đến khi họ nếm thử các món ăn từ côn trùng và họ nhận ra rằng nó hoàn toàn không khủng khiếp như tưởng tượng mà trái lại cũng tốt như bất kỳ thực phẩm nào khác.”
Chia sẻ của anh Davy Blouzard làm tôi nhớ lại phản ứng hài hước của một du khách người nước ngoài tập ăn đuông dừa mà tôi đã từng được chứng kiến. Chàng trai cao to vạm vỡ ấy đã suýt bật khóc khi cho con đuông dừa béo múp, còn ngọ nguậy vào miệng. Sau khi lấy hết can đảm để nhai và nuốt thì anh chàng đã nhất quyết thề rằng sẽ không bao giờ thử món ăn này lần thứ 2, mặc dù hương vị thì cũng không tệ.
Vượt qua sự e ngại, thậm chí là ghê sợ ban đầu, nhiều tín đồ ẩm thực sau khi nhắm mắt, nín thở, “tắt” hết mọi giác quan để thưởng thức các món ăn từ côn trùng cũng phải thừa nhận một cách khá là hài hước: món nhộng có vị như hạt dẻ nướng, châu chấu có vị giống tôm trong khi dế lại thơm
hương bỏng ngô.
Thế giới ẩm thực côn trùng đúng là vô cùng vô tận, bạn ăn được bọ cạp chiên nhưng không chịu được những con đuông dừa còn đang uốn éo, cũng như tôi rất có cảm tình với món nhộng, châu chấu nhưng nếu để thử súp gián thì…
ĂN CÔN TRÙNG – CỨU THẾ GIỚI
Gần đây, tôi đọc được một tin rằng chỉ cần con người chuyển sang ăn côn trùng, chứ không cần cố trở thành superman, trái đất có thể sẽ được cứu rỗi. Theo đó, các chuyên gia từ ĐH Edinburgh (Scotland) cho biết, chỉ cần giảm một nửa số thịt thế giới đang tiêu thụ để chuyển sang dế hoặc nhộng thì lượng đất cần dùng để chăn nuôi sẽ giảm còn 1/3. Ngoài ra, một lượng lớn khí thải nhà kính trong quá trình chăn nuôi cũng được giảm thiểu. Và thậm chí, ngay cả khi chỉ một phần nhỏ nhân loại chuyển sang ăn côn trùng, hành tinh này cũng được rất nhiều lợi ích.
Trong khi chưa biết đây có phải là loại thực phẩm quyết định sự tồn vong của trái đất hay không thì côn trùng còn được nhiều người dự đoán là tương lai của ngành ẩm thực thế giới vì nhiều lợi ích thiết thực như bổ dưỡng, ít gây hại tới môi trường và đặc biệt là chúng rất ngon. Bạn có biết, một con côn trùng chứa hơn 80% protein, ngoài ra còn có chất béo, chất xơ, vitamin và khoáng chất? Nếu so sánh với khối lượng bằng nhau, côn trùng còn chứa nhiều chất sắt hơn cả thịt bò. Tuy nhiên với điều kiện là bạn phải lựa, sơ chế, chế biến côn trùng đúng cách, nếu không bạn rất dễ gặp họa vì các vụ ngộ độc từ côn trùng cũng không phải là hiếm.
Về độ ngon thì chắc sẽ còn bàn cãi nhiều, vì tùy thuộc vào khẩu vị của từng người. Nhưng với đa số những người đã can đảm để thử những món ăn côn trùng mà tôi biết thì đây quả là một thế giới mới. Cũng giống như tôi “nghiện” món nhộng rang lá chanh của mẹ tôi thì anh Jack Lowell một du khách người Mỹ cũng không giấu được sự phấn khích khi thưởng thức món nhện độc Tarantula rán giòn với giá 1USD/con tại Campuchia. “Nhìn thì có vẻ gớm ghiếc nhưng nó thực sự rất rất ngon, thơm thơm bùi bùi. Phần thân nhện ngon hơn hẳn những cái chân. Bạn nên thưởng thức món này cùng với một cốc bia” – anh nói. Còn Nguyễn Tùng – một phóng viên làm việc tại Hà Nội sau khi thưởng thức món “tôm bay” (thực chất là châu chấu rang) trong nhà hàng thì cho rằng: “Ban đầu mới ăn chưa dám nhai kĩ thì thấy như tôm còi nhiều vỏ, ăn quen miệng rồi thì thấy có vị thơm như thịt gà, thịt ếch”.
Ngày nay, có đến hơn 2.000 loài côn trùng được chế biến thành các món ăn hàng ngày cho hơn 2 tỉ người trên khắp hành tinh. Bạn có thể thấy ở khắp các quốc gia, châu lục, từ món ăn truyền thống đến hiện đại, từ món sang trọng đến bình dân đều chứng kiến sự có mặt của côn trùng. Ở Nhật Bản, sushi côn trùng là món ăn truyền thống rất được ưa chuộng. Vùng Sardinia của nước Ý thì lại nổi tiếng với món giòi pho mát Casu Marz.
Sâu mopane (một loài ngài sống dựa vào cây mopane) là món ăn đặc biệt phổ biến ở nhiều vùng của Châu Phi. Còn ở Mexico, bạn thậm chí còn có thể mua một đĩa châu chấu chiên hay rang ngay tại những quán vỉa hè hay trước cổng rạp xiếc, rạp phim để nhấm nháp trong khi xem. Dù về hương vị, dinh dưỡng, kinh tế và cả môi trường, côn trùng xứng đáng được đưa vào trong khẩu phần ăn hàng ngày, chắc song hẳn sẽ tốn không ít thời gian để người ta có thể thưởng thức thường xuyên một loại sinh vật vốn được xem là có phần gớm ghiếc. Liệu bạn có thể ngay lập tức ngưng ăn bít tết để chuyển sang gặm dế xiên que? Hoặc chuyển hẳn súp hải sản bằng súp gián?
“Rất khó để nói rằng ẩm thực côn trùng có tiềm năng lớn để phát triển hay không vì đây là một bước đi dài của văn hóa. Hãy nhớ rằng, phải mất đến 200 năm để khoai tây trở nên phổ biến ở các nước phương Tây” – anh Davy Blouzard chia sẻ một cách lạc quan. Thực tế là, với đôi râu dài ngoằng và những cái chân loe ngoe, tôm hùm từng bị xem là một sinh vật gớm ghiếc, chỉ những người nghèo mới ăn. Thế nhưng bây giờ nó đã trở thành một món ăn sang trọng trong nhà hàng, chỉ những người có tiền mới có thể ăn. Vậy nên biết đâu trong tương lai côn trùng cũng sẽ có một “cuộc cách mạng” mới, thay đổi được vị thế, trở thành mặt hàng cao cấp của ngành ẩm thực thế giới? Có khi sau này muốn ăn côn trùng để tìm lại chút hương vị của tuổi thơ thì tôi phải bước chân vào nhà hàng sang trọng cũng nên.
Nhưng, đó là câu chuyện của một tương lai chẳng gần cho lắm. Còn ngay bây giờ, nếu có một tô mì ramen sâu bọ hoặc một xiên rết chiên giòn trước mặt, bạn có muốn thử không?
DANH SÁCH NHÀ HÀNG ẨM THỰC CÔN TRÙNG Ở VIỆT NAM VÀ TRÊN THẾ GIỚI
1. Quán Kiên Chim (Hà Nội – Việt Nam)
Địa chỉ: Số 2 hẻm 354/159/38 Trường Chinh, Quận Đống Đa, Hà Nội
SĐT: (+84)4 3852 7464
Giờ mở cửa: 8h – 21h
Mức giá: 100.000 – 220.000VND
2. Quán Kiến (Hà Nội – Việt Nam)
Địa chỉ: 143 Nghi Tàm, Yên Phụ, Tây Hồ, Hà Nội
Điện thoại: (+84)4 6297 2021
Giờ mở cửa: 9h– 22h30
Mức giá: 88.000 – 125.000VND
3. Nhà hàng côn trùng Bọ Cạp Lửa (TP HCM – Việt Nam)
Địa chỉ: 17B Đường 11, Phường 11, Quận Gò Vấp, TP. Hồ Chí Minh
Điện thoại: (+84)93 781 44 82
Giờ mở cửa: 09h – 23h
Mức giá: 28.000 – 90.000VND
4. Bugs Café (Krong Siem Reap – Campuchia)
Địa chỉ: 351 Angkor Night Market – Siem Reap – Cambodia
Điện thoại: (+855) 17.764.560
Giờ mở cửa: 17h – 22h30
Mức giá: 14USD/2 người (314.000VND)
5. Romdeng (Phnôm Pênh – Campuchia)
Địa chỉ: 74, đường 174, Phnôm Pênh, Campuchia
Số điện thoại: +855 92 219 565
Giờ mở cửa: 11h – 23h
Mức giá: 4.5-8.5USD (100.000 – 190.000VND)
6. Chinjuuya (Tỉnh Kanagawa – Nhật Bản)
Địa chỉ: 1-45 Nogecho, Naka-ku, Yokohama, Kanagawa
SĐT: +81 45 260 6805
Giờ mở cửa: 17h – 21h
Mức giá: 90-190USD (2.023.000 – 4.272.000VND)
7. Toloache (New York – Mỹ)
Địa chỉ: 215 West 50th Street bet. B’Way & 8th Aves
New York, NY 10019
SĐT: 212 581 1818
Giờ mở cửa: 11h30 – 23h
Mức giá: 9 – 30USD (202.000 – 674.000VND)
8. The Black Ant (New York – Mỹ)
Địa chỉ: 60 2nd Ave, New York, NY 10003, Mỹ
SĐT: +1 212-598-0300
Giờ mở cửa: : 16h – 23h (chủ nhật đến thứ 4);
16h – 0h (thứ 5 đến thứ 7)
Mức giá: 11 – 26USD (247.000 – 584.000VND)
9. Delicious Inn Restaurant (Hong Kong)
Địa chỉ: 29-33 Shun Ning, Sham Shui Po, Hồng Kông
SĐT: +852 2748-0002
Giờ mở cửa: 6h30 – 23h
Mức giá: 40 – 100HKD (116.000 – 291.000VND)
10. Sushi Mazi (Bang Oregon – Mỹ)
Địa chỉ: 2126 SE Division, Portland, Oregon 97202, Mỹ
SĐT: 503-432-8651
Giờ mở cửa: 11h30 – 21h30 (thứ 3-chủ nhật), thứ 2 đóng cửa.
Mức giá: 2 – 23USD (45.000 – 517.000VND)
11. Archipelago Restaurant (London – Anh)
Địa chỉ: 53 Cleveland, London W1T 4JJ
SĐT: 0207 637 9611
Giờ mở cửa: 12h -14h30 & 18h – 22h30 (thứ 2 đến thứ 6); 18h –
22h30 thứ 7, Chủ nhật đóng cửa.
Mức giá: 6.5 – 25GBP (189.000 – 729.000VND)
12. La Cocinita De San Juan (Thành phố Mexico – Mexico)
Địa chỉ: Ernesto Pugibet #21 Loc. 342, Thành phố Mexico, Mexico.
SĐT: +52 55 5512 5237
Giờ mở cửa: 8h – 20h
Mức giá: 3 – 27USD (67.000 – 607.000VND)
13. Tante Truus (Almere – Hà Lan)
Địa chỉ: Marktmeesterstraat 141-143 Almere-Stad,
Flevoland, Hà Lan
SĐT: +31 36 533 0533
Giờ mở cửa: 9h – 17h
Mức giá: 4.5 – 18ANG (56.000 – 227.000VND)
14. Grub Kitchen (Anh)
Địa chỉ: Nông trại Lower Harglodd, Saint David’s,
Pembrokeshire, Vương quốc Anh
SĐT: +44 (0)7986 698169
Giờ mở cửa: 10h30 – 16h30
Mức giá: 9.5 – 14GBP (277.000 – 408.000VND)
15. Le Festin Nu (Paris – Pháp)
Địa chỉ: 10 Rue de la Fontaine du But Paris
SĐT: +33 1 42 58 60 64
Giờ mở cửa: 19h30 – 0h
Mức giá: 2.5 – 9EUR (62.000 – 224.000VND)
Thu Hoài | Wanderlust Tips | Cinet