Du lịch tình nguyện – Cảm hứng sống vì cộng đồng
- 28/10/2017
- E.MAGAZINE
- Du lịch tình nguyện, Editor picks, Nông trại hữu cơ thế giới, tình nguyện viên, WWOOF
Nhiều người vẫn nghĩ đi du lịch là để trốn thoát khỏi thực tại hoặc rời xa nơi trốn quen thuộc để nghỉ ngơi hay ngắm cảnh. Song với nhiều người khác, du lịch không nhất thiết phải là 1 kỳ nghỉ dưỡng mà là một cơ hội để học hỏi những kỹ năng mới, tìm hiểu về những nền văn hóa khác nhau và để đóng góp sức mình cho xã hội. Từ góc nhìn này, du lịch tình nguyện đã được sinh ra và phát triển.
[rpi]
TỪ GÓC NHÌN KINH TẾ: THỊ TRƯỜNG TỈ ĐÔ
Một bài báo đăng năm 2014 trên National Public Radio tại Washington D.C, du lịch tình nguyện là một trong những xu hướng phát triển nhanh nhất hiện nay với hơn 1.6 tỷ du khách tình nguyện viên chi tiêu cho du lịch hơn 2 tỷ USD mỗi năm.“Hiện nay, ngành du lịch này đang mang lại 173 tỷ USD mỗi năm, và ước tính những thị trường mới nổi sẽ có lượng khách du lịch quốc tế nhiều hơn những nền kinh tế đã phát triển” trích từ Nghiên cứu Du lịch và Nhà hàng khách sạn 2014.
Hàng nghìn tổ chức cung cấp những kỳ nghỉ tình nguyện để mang đến cho các bạn trẻ cơ hội vừa đi du lịch vừa được đóng góp cho xã hội. Trong số đó, châu Phi có số lượng tổ chức tình nguyện nhiều hơn hẳn với gần 500 tổ chức, và mở nhiều chương trình tình nguyện cá nhân hơn các nơi khác (hơn 2.000 chương trình). Bên cạnh đó, nghiên cứu cũng cho hé lộ Ghana, Kenya, Tanzania, Nam Phi và Uganda là những điểm đến được lựa chọn nhiều nhất cho các chương trình tình nguyện.
Xu hướng này thu hút rất nhiều bạn trẻ thuộc thế hệ thiên niên kỷ những người mong muốn được trải nghiệm cuộc sống và mở rộng tầm nhìn của mình trong khi vẫn tìm kiếm cơ hội để mang lại những điều tốt đẹp cho những nơi mình đặt chân đến. Và du lịch tình nguyện đã mang lại cho họ chính xác những gì họ muốn.
Theo một khảo sát của Marriott Rewards Credit Card, 84% những bạn trẻ thuộc thế hệ thiên niên kỷ cho biết họ sẵn sàng đi xa để tham gia vào các hoạt động tình nguyện, và 32% nói rằng họ rất thích các chuyến đi thiện nguyện.
TỪ GÓC NHÌN DU KHÁCH: CHUYẾN ĐI ĐỂ ĐỜI
Những con số nêu trên có lẽ đã đủ ấn tượng rồi. Song ngoài khía cạnh kinh tế thương mại, chúng ta có lẽ sẽ ngạc nhiên khi nhìn thấy những động lực đã thúc đẩy con người tham gia vào các hoạt động tình nguyện và cảm nhận của họ sau chuyến đi. Để hiểu hơn vì sao ngày càng có nhiều người sẵn sàng dành kỳ nghỉ và thậm chí là tiền của mình vào loại hình du lịch này.
“Đó là một trong những trải nghiệm đáng nhớ nhất trong cuộc đời tôi” K. Wulfers một cô gái đến từ Texas đã tham gia tình nguyện tại tổ chức Love Volunteers cho biết. Cô rất thích việc gặp gỡ và làm quen với bạn bè quốc tế và những chuyến đi chơi ngắn ngày để khám phá cuộc sống địa phương trong thời gian rảnh rỗi.
Châu Phi dường như luôn mang lại những trải nghiệm đáng nhớ cho các tình nguyện viên đến đây. Cũng như K. Wulfers, Sabrina Colombo cũng vô cùng yêu thích công việc của mình, cô đã quyết định trở thành nhân viên chính thức của tổ chức LEO Africa sau khi tham gia một chương trình tình nguyện theo dõi sư tử và tê giác đen trong khu bảo tồn rộng 33.000ha. Công việc chính của cô là quan sát những đàn sư tử, voi, báo, linh cẩu, báo đốm và một vài loài chim và động vật có vú. Các tình nguyện viên sẽ giúp thu thập và nhập thông tin vào hệ thống để các nhân viên làm báo cáo tuần, tháng và năm về khu bảo tồn, từ đó đưa ra các quyết định phù hợp để giữ cân bằng cho khu bảo tồn. Các tình nguyện viên đến từ khắp nơi trên thế giới. Bên cạnh các hoạt động như đi qua các bụi rậm, leo đồi núi, ngủ ngoài trời, lái xe đêm qua rừng được lên kế hoạch, những người tham gia sẽ được gặp gỡ bạn bè đến từ khắp nơi trên thế giới. “Tôi đã yêu nơi này nhiều đến mức tôi đã làm tất cả những gì có thể để có thể quay lại đây! Tôi đã quay lại Ý sau 2 tháng đi tình nguyện, tiết kiệm tiền để tham gia một khóa học trở thành hướng dẫn viên và sau đó tôi trở lại đây! Ước mơ của tôi đã thành hiện thực” Cô chia sẻ.
Hơi khác một chút, Mai Hương, một cô gái 24 tuổi yêu thích du lịch nhận thấy du lịch tình nguyện giúp cô tiết kiệm chi phí du lịch. Lần đầu cô tham gia tình nguyện tại tổ chức WWOOF (Nông trại hữu cơ thế giới). Ở tổ chức này, cây bút trẻ đã được trải nghiệm làm những công việc trong nông trại ở Mông Cổ, Thái Lan và Myanmar. “Tôi đã làm việc tại các nông trại hữu cơ và cảm thấy công việc trồng trọt, chăn nuôi và nhiều công việc khác tôi chưa từng được làm trước đây vô cùng thú vị. Tôi làm việc 4-5 tiếng một ngày từ thứ 2 đến thứ 6, và đổi lại nhận được chỗ ở và đồ ăn miền phí.” Hương nói. Hương cũng rất hào hứng khi được trải nghiệm một cách sống khác: “Tôi đã sống với rất nhiều những tình nguyện viên khác và chúng tôi thay nhau nấu những món ăn truyền thống của mỗi quốc gia. Điều tuyệt vời là chúng tôi được tìm hiểu thêm về văn hóa và ẩm thức của nhiều nước khác nhau.”
Thực tế, so sánh với những cách đi du lịch thông thường, du lịch tình nghiệm giúp tiết kiệm rất nhiều chi phí. Một bạn tình nguyện viên khác chia sẻ, cô đã tham gia một chương trình dạy tiếng Anh ở Chile trong 8 tháng với tổ chức WorldTeach và tổng chi phí cho chương trình này chỉ 4.000USD bao gồm vé máy bay, Visa, phí đào tạo, chỗ ở, ăn uống và một số chi phí cơ bản khác.
Dù mục đích của bạn là để được trải nghiệm nhiều hơn, được học những kỹ năng mới hay để tìm hiểu sâu về một nền văn hóa, du lịch với chi phí thấp, thì những kỳ nghỉ tình nguyện cũng đều giúp bạn được cống hiến cho cộng đồng địa phương và mang đến ý nghĩa cho chuyến đi của bạn. Wearing and McGehee (2013), một cuốn sách phân tích xu hướng này đã đưa ra kết luận rằng “Du lịch tình nguyện quốc tế thường chú trọng vào những dự án vì con người và môi trường với mục đích phục vụ cho những cộng đồng còn gặp nhiều khó khăn”
Tổ chức tình nguyện Volunteer For Education (V.E.O) được thành lập vào năm 2013 ở Hà Nội hiện nay đang tổ chức các chuyến đi tình nguyện đến những nơi xa xôi hẻo lánh ở Việt Nam như Lào Cai, Phú Thọ, Yên Bái và Hà Giang. “Có khoảng 10.000 người đã tham gia các chuyến đi tình nguyện kể từ khi tổ chức được thành lập” Thương, một thành viên của V.E.O cho biết. “Công việc của các tình nguyện là dạy tiếng Anh và kỹ năng mềm, sửa đường và xây trường học. Chúng tôi mở loại hình kinh doanh xã hội này với mục đích cải thiện điều kiện sống, môi trường giáo dục và cơ sở hạ tầng ở những vùng xa xôi hẻo lánh ở Việt Nam. Mang con người đến những nơi ít được biết đến, chúng tôi hy vọng các bạn trẻ khi đến đây sẽ hiểu thêm điều kiện sống khó khăn nơi đây, và đôi khi chúng tôi cũng tổ chức các chuyến đi đến những điểm đến nổi tiếng ở Việt Nam.” Năm 2014, National Geographic đã nêu tên chương trình tình nguyện đến Việt Nam tổ chức bởi Global Volunteer vào danh sách 1 trong 50 chuyến đi để đời.
MẶT TRÁI CỦA DU LỊCH TÌNH NGUYỆN
Trong khi nhiều người cảm thấy những chuyến đi tình nguyện mang lại cho họ những trải nghiệm sâu sắc và tuyệt vời khiến họ mong muốn được tham gia vào chuyến đi ấy một lần nữa, thì cũng có nhiều người khác có những cảm nhận tiêu cực về các chuyến đi.
Với khách du lịch, đó là những lời phàn nàn về chi phí cao, nơi ở chất lượng thấp và vì thực tế không được như họ mong đợi. Một bạn trẻ chia sẻ với Wanderlust Tips, anh cảm thấy rất thất vọng vì trong khi anh mong đợi được học những kỹ năng mới thì anh phải dành 10 ngày chỉ để chặt tre và cô bạn gái đồng hành cùng anh phải đi nhổ cỏ trong 10 ngày ấy. Những tình nguyện viên khác mong đợi được dạy tiếng Anh cho trẻ em nhưng khi đến nơi anh thì tất cả trẻ em ở đây đã kết thúc năm học.
Nhiều người đã dành rất nhiều tiền để đăng ký những chuyến du lịch tình nguyện, song vì một vài lý do không thể tham gia được, họ không được hoàn lại tiền. Và điều này khiến họ thắc mặc liệu số tiền của mình có được quyên tặng cho những nghèo khó hay bị “bỏ túi” ai đó một cách không minh bạch.
Khi được hỏi về minh bạch tài chính, V.E.O, một doanh nghiệp xã hội ban đầu là một tổ chức phi chính phủ, cho biết họ đã tái đầu tư thu nhập vào các dự án xã hội và không thể cho các tình nguyện viên biết cụ thể họ đã dành bao nhiêu chi phí cho các dự án địa phương mà những người này đang tham gia. Với trung bình 9 người đăng ký tour với V.E.O mỗi ngày, liệu có bao nhiêu người sẽ thắc mắc về vấn đề này và đặc biệt khi những gì họ trải nghiệm trong chuyến đi lại không được như họ mong đợi? Tình huống này rất dễ xảy ra. Thực tế thậm chí những tổ chức có danh tiếng cũng có thể bị nghi ngờ là lừa đảo nếu để xảy ra tranh cãi liên quan đến tài chính.
Trên một quan điểm khác, có người cũng cho rằng các tình nguyện viên ngắn hạn sẽ ảnh hưởng tiêu cực hơn là tích cực tới cộng đồng địa phương, đặc biệt trong những lĩnh vực đặc thù như sức khỏe và chăm sóc trẻ em. Đó là chưa kể đến việc việc liệu một cộng đồng dân cư có cảm thấy thoải mái về sự hiện diện của một người lạ và có chắc rằng nền văn hóa địa phương được bảo vệ và tôn trọng đúng mức. Theo báo CNN, trong một chuyến du lịch tình nguyện chăm sóc trẻ em mồ côi ở Siem Reap ở Campuchia, sự hiện diện của những vị khách ngoại quốc giàu có muốn dành thời gian chơi đùa với trẻ mồ côi thực tế tạo nên hệ quả khôn lường là hình thành một “thị trường” trẻ mồ côi trong thị trấn. Những ông bố bà mẹ cho khách nước ngoài “thuê” những đứa con của mình để chơi đùa trong 1 ngày, những trại trẻ mồ cô giả mạo được dựng lên để đáp ứng lại nhu cầu của khách du lịch. Lumos, một quỹ từ thiện của J.K.Rowling, chứng minh rằng 90% trẻ em trong trại trẻ mồ côi trên khắp thế giới thực ra đều có gia đình muốn yêu thương chăm sóc các em nhưng không có điều kiện do vậy con họ bị mang đến các trại trẻ mồ côi khi gia đình quá nghèo và vì sự phân biệt đối xử. “Du lịch tình nguyện là một trong những nguyên nhân khiến các em nhỏ phải rời xa gia đình ở những quốc gia nghèo khó. Chính hình thức du lịch này khuyến khích các trại trẻ mô côi được mở ra để hoạt động như 1 loại hình kinh doanh”, Bà viết trên Twitter và cho hay đấy cũng chính là lý do vì sao Lumos không ủng hộ du lịch tình nguyện.
Đối với những người tốt, muốn cống hiến cho cộng đồng, điều này có lẽ sẽ khiến các bạn thấy buồn lòng. Nhưng thậm chí khi những điều ngang trái như vậy xảy ra, thì thực tế những trẻ mồ côi là đối tượng rất dễ tổn thương và các em cần một cuộc sống ổn định hơn là những cảm thông trong giây lát. Ngoại trừ những tranh cãi liên quan đến trẻ em, thì du lịch tình nguyện vẫn luôn là loại hình du lịch đáng để trải nghiệm và thậm chí “gây nghiện” dù công việc nguyện có khi rất khó khăn, vất vả.
Hồng Nhung | Wanderlust Tips
