Hổ Quyền – đấu trường độc nhất vô nhị tại Huế
- 01/11/2016
- VĂN HÓA - LỄ HỘI
- du lịch, du lịch Huế, Hổ Quyền, Huế, đấu trường Hổ Quyền
(#wanderlusttips #Hue) Cách thành phố Huế 5km về phía Tây, cụm di tích Hổ Quyền – điện Voi Ré là quần thể kiến trúc văn hóa độc đáo mang tầm thế giới. Trong đó Hổ Quyền là đấu trường cổ độc đáo của Việt Nam mà không hề có ở bất cứ đâu trên thế giới.
[rpi]
Hổ Quyền Được xây dựng vào đầu thế kỷ 19, là nơi diễn ra những trận tử chiến giữa hổ và voi. Các nhà nghiên cứu văn hóa, lịch sử đánh giá nơi đây là công trình “độc nhất vô nhị”. Nhà Huế học Phan Thuận An từng nhận định: “Ngoài đấu trường giác đấu nổi tiếng thời La Mã cổ đại như Colosseum, không đâu tìm được một đấu trường quy mô như Hổ Quyền”.
Theo dòng lịch sử
Theo sử cũ chép lại, từ thời các chúa Nguyễn vào Nam khai hoang, lập ấp đã tổ chức những trận đấu “vô tiền khoáng hậu” giữa hai loài vật được xem là “vua núi rừng”: voi và hổ. Năm 1558, chúa Nguyễn Hoàng vào đặt trấn dinh tại Ái Tử (nay là tỉnh Quảng Trị). Tại đây chúa Nguyễn Hoàng đã mở “đấu trường” cho các voi chiến thể hiện sức mạnh của đương triều.
Hơn 20 con voi chiến có quản tượng điều khiển giao chiến với 7 con hổ dữ đã được cắt móng chân, bẻ nanh có dây trói ở cổ. Xung quanh đấu trường là hàng rào binh lính được trang bị giáo gươm sáng quắc. Khi mặt trời lên bằng con sào, chúa Nguyễn đứng trên đài cao ra lệnh cho quản tượng bắt đầu trận đấu. Những tiếng trống vang lên thúc giục hai con vật xông vào hỗn chiến. Dù đã bị bẻ nanh, cắt móng, nhưng những con hổ vẫn hùng hổ, xông vào bầy voi. Voi đưa vòi chống trả, giày xéo đàn hổ. Quản tượng dùng gậy điều khiển voi tấn công theo từng đội hình chiến đấu đã được vạch sẵn.
Các vua chúa nhà Nguyễn thời đó đều có thú vui xem các trận đầu đầy kịch tính giữa voi và hổ. Tất cả các trận đấu đều được tổ chức ở cồn Dã Viên. Tuy nhiên một sự kiện xảy ra vào năm 1829, trong một trận đấu khi vua cùng các quan đang ngự trên thuyền xem thì bất ngờ con hổ tháo được dây trói và lao xuống nước, hướng về phía thuyền của vua. Sau đó, nhà vua may mắn thoát nạn vì con hổ đã bị thương khá nặng. Con hổ nhanh chóng bị tiêu diệt những cũng làm nhiều binh lính thương vong. Qua phen khiếp vía này,vua Minh Mạng đã xây dựng đấu trường Hổ Quyền để đảm bảo an toàn hơn. Vậy là năm 1830, đấu trường Hổ Quyền bắt đầu được xây dựng.
Mô tả đấu trường Hổ Quyền
Hồ Quyền là một đấu trường lộ thiên hình vành khăn. Vât liệu xây dựng bằng gạch vồ, đá thanh và vôi vữa tốt. Đấu trường được kết cấu bởi hai vòng tường thành hình tròn đồng tâm cao gần 6m nếu tính cả lan can. Lối đi ở giữa hai vòng thành rộng 4m, trừ khu vực khán đài của vua được mở rộng hơn đáng kể.
Sân đấu của Hổ Quyền là một thảm cỏ hình tròn, có đường kính 44m. Giữa sân đấu là vòng tròn kỳ lạ. Vòng tròn nổi bật trên nền cỏ xanh và không bao giờ bị mờ đi dù thời tiết khắc nghiệt.
Quanh vòng tường thành có trổ 5 chuồng cọp và một cửa vòm lớn dành cho voi ra vào sân đấu. Các chuồng nhốt có cổng thông với đấu trường, phía trên để lộ thiên. Hệ thống cửa ở các chuồng cọp là các cửa gỗ được đóng mở bằng cách kéo dây từ trên xuống. Bên trong những chuồng nhốt hổ, nhiều vết cào xước hằn lên các bức tường.
Đối diện với các chuồng nhốt hổ là khán đài vua ngồi. Khán đài quay mặt về phía hướng Đông Nam của đấu trường. Phần này được xây cao, rộng hơn các vị trí xung quanh và cơi nới ra sau. Bên trái khán đài là hệ thống bậc cấp đi lên gồm 24 cấp dành cho vua và đoàn tùy tùng. Bên phải có hệ thống bậc cấp khác xây tương tự dành cho quan chức và binh lính.
Cạnh đó là cửa voi đi, rộng 1,9m, cao gần 4m. Cửa có hai cánh bằng gỗ lớn (nay không còn), bản lề bằng đá.Con đường trên cửa voi đi được thu hẹp bằng một cây cầu.
Nghi thức mỗi trận đấu
Nghi thức tổ chức các trận quyết đấu giữa voi và hổ rất trang trọng. Ngày đấu, dân chúng địa phương quanh vùng đặt hương án, lễ vật.Chung quanh đấu trường bày nghi trượng, cắm cờ dựng lọng. Một đội lính mặc áo đỏ đội nón sơn, cầm khí giới nghiêm trang cung kính đứng hai bên đường từ đấu trường đến bờ sông.
Suốt trên đoạn đường này, người ta phải trải chiếu hoa để đón nhà vua. Đúng chính Ngọ (12h trưa), vua cùng đoàn tùy tùng ngự thuyền rồng đến bến đò Long Thọ. Khi thuyền áp sát bờ sông, vua lên kiệu che bốn lọng vàng và bốn tàn vàng. Đi trước là lính Ngự lâm quân, rồi Thị vệ cầm cờ Tam tài, cờ Ngũ hành, cờ Nhị thập bát tú, gươm tuốt trần; tiếp theo là đội nhạc cung đình. Các quan lại trong triều quỳ nghênh đón ở chiếu hoa trải trên đường rồi theo vua vào cổng giữa lên khán đài.
Trận tử chiến giữa voi và hổ chỉ diễn ra mỗi năm một lần. Các vua Nguyễn là người tổ chức, cũng là người điều khiển, vừa là khán giả rất nhiệt tình cổ vũ cho trận đấu cho đến khi voi quật chết hổ mới thôi. Có một thực tế là tại các cuộc đấu sức giữa voi và hổ ở đấu trường Hổ Quyền, voi luôn luôn giành phần thắng. Điều này là do quan niệm của các vua chua Nguyễn thời xưa. Voi luôn đại diện cho cái thiện, còn hổ đại diện cho cái ác. Chính vì vậy ác không bao giờ thẳng được thiện, cũng như voi nhất định sẽ thắng hổ.
Để đảm bảo voi luôn thắng trong mọi trận chiến, trước mỗi trận đấu, người ta thường bỏ đói hổ mấy ngày trong khi voi thì được cho ăn uống, chăm sóc đầy đủ. Không dừng lại ở đó, người ta còn bẻ 2 răng nanh và tuốt hết móng chân của hổ. Trong cuộc chiến không cân sức đó, hổ chắc chắn sẽ thất bại.
Trận đấu sinh tử voi – hổ cuối cùng
Trận đấu cuối cùng của voi và hổ được tổ chức vào năm 1904 dưới triều vua Thành Thái.
Đây cũng là một trận đấu hấp dẫn, đầy kịch tính được nhiều người đương thời chứng kiến và mô tả kỹ. Ngày hôm đó, một con voi cái hiên ngang đi vào trường đấu, con voi cất tiếng rống to. Trong trận đấu, hổ lớn dữ tợn nhảy lên tát mạnh vào đầu voi. Con vật lắc mạnh nhưng con hổ vẫn cố sức bám chặt hòng cắn xé địch thủ. Trong cơn giận dữ, con chiến tượng đã dùng cả uy mãnh ngàn cân của mình húc thẳng đầu vào thành Hổ Quyền, ép mạnh con cọp vào đó. Lúc voi ngẩng đầu lên, hổ đã rơi phịch xuống đất, chà nát.
Theo sử sách, các trận đấu tại Hổ Quyền không chỉ mang tính giải trí thông thường mà còn xuất phát từ nhu cầu rèn luyện tượng binh, một binh chủng rất lợi hại của quân đội xứ Đàng Trong. Bên cạnh đó, đây cũng là lễ hội lớn do triều đình tổ chức nhằm khích lệ tinh thần thượng võ trong dân chúng. Ngày nay theo thời gian, đấu trường Hổ Quyền đã xuống cấp nhiều. Tuy nhiên đấu trường có một không hai này vẫn còn mãi những ý nghĩa lịch sử quan trọng.
LN (TH) | Wanderlust Tips | Cinet
