Cơm hến, cơm lam, cơm tấm… đều là những món ăn đặc sắc, thơm ngon mang trọn vẹn tinh túy trong ẩm thực của người Việt.

Cơm lam

Cơm lam là món ăn nổi tiếng của các dân tộc vùng Tây Bắc và Tây Nguyên, phổ biến nhất với đồng bào người Thái. Đây là loại cơm được nấu bằng thứ gạo nếp đặc sản của vùng núi. Loại gạo này chỉ trồng trên nương, trên những thửa ruộng bậc thang, mùi rất thơm, màu trắng ngà và rất dẻo. Loại nếp này hàng năm thu hoạch vào khoảng tháng 9, tháng 10.

Đặc biệt, cơm lam không nấu trong các nồi niêu bình thường như các loại cơm khác mà nấu trong các ống tre, ống nứa, ống bương, ống vầu, nhưng ngon nhất vẫn là nấu trong ống giang tươi. Sau khi cho gạo đã vo vào ống, người ta sẽ dùng lá chuối tươi nút chặt lại và nướng chín chúng trên lửa. Sau gần một giờ, màu xanh bên ngoài ống cơm bắt đầu mất dần đi và ngả đen thì có thể lấy ống cơm ra, dùng dao tước bỏ phần đen như tước khúc mía cho đến khi nào còn trơ lại phần bên trong trắng tinh và thơm ngát.

Cơm lam ăn với muối vừng và thịt kho ngay lúc còn nóng là ngon nhất. Cơm lam không chỉ có hương vị thơm ngon mà còn là tinh túy ẩm thực, là cái tình, cái nghĩa của những người dân miền sơn cước đối với những du khách phương xa.

Cơm cháy Ninh Bình

Cơm cháy là món ăn đặc sản mộc mạc, dân dã của Ninh Bình. Tương truyền món cơm này đã được hình thành hơn 100 năm (từ cuối thế kỷ 19) và nhanh chóng trở thành món đặc sản của vùng đất cố đô.

Cơm cháy là một món ăn trông thì đơn giản nhưng để có những mẻ cơm ngon thì lại khá công phu. Cơm cháy truyền thống của Ninh Bình được làm từ gạo tám hoặc gạo nếp hương loại ngon sau đó bỏ vào nồi gang và nấu bằng bếp củi. Những miếng cháy được lấy ra khỏi nồi bẻ vừa vặn và đem phơi từ hai đến ba nắng (hoặc sấy) cho thật khô để dễ bảo quản. Khi thưởng thức chỉ cần rán giòn lại là được.

Để ăn cùng cơm cháy, người Ninh Bình dùng nước xốt, nước mắm mỡ hành, tôm băm hoặc thịt chà bông… làm món ăn kèm. Nước xốt ăn kèm cơm cháy thường có vị cay, thơm, đủ độ sánh để ngấm vào miếng cháy.

Cơm cháy không chỉ là đặc sản của vùng đất cố đô mà còn là món quà không thể thiếu của du khách phương xa mỗi khi đến thăm Ninh Bình.

Cơm hến

Cơm hến là một đặc sản nổi danh của ẩm thực Huế. Khác với các món cơm khác của người Việt phải ăn khi còn nóng, cơm hến lại được chế biến từ cơm nguội đánh tơi. Món ăn này gồm có nước canh hến chan với cơm nguội, thêm một chút rau và gia vị.

Hến ở Huế, ngon nhất là hến Cồn. Hến là vị chủ đạo của cơm hến, xào kèm theo bún tàu (miến), măng khô và thịt heo thái chỉ. Các phần khác của cơm hến gồm có: khế chua, rau thơm, bạc hà (dọc mùng), bắp chuối thái chỉ, nước mắm, hồ tiêu, hành phi, muối mè, tóp mỡ, da heo phơi khô chiên phồng, mắm ruốc sống, đậu phộng rang vàng nguyên hạt, ớt bột tao dầu.

Tất cả nguyên liệu đều được để nguội. Duy chỉ có nước hến phải được giữ cho thật nóng hổi. Bát cơm hến được trộn từ tất cả các thành phần trên rồi chan nước hến. Cơm hến thường được ăn với ớt thật cay mới đúng vị. Thế nhưng có nhiều người mê cơm hến vẫn chưa vừa lòng với vị cay sẵn có còn đòi thêm một trái ớt tươi để vừa cắn vừa ăn. Nước mắt đầm đìa, mồ hôi ròng ròng nhỏ thế mà cứ xì xụp, xuýt xoa kêu ngon.

Trải qua những thăng trầm và biến đổi của lịch sử nhưng cơm hến vẫn luôn đóng một vị trí quan trọng trong kho tàng ẩm thực xứ Huế.

Cơm gà Hội An

Cơm gà là món ăn bình dị nhưng thơm ngon khó cưỡng của người dân phố Hội. Giống với nhiều nơi khác, nguyên liệu nấu cơm gà ở đây cũng bao gồm gạo tẻ, thịt gà và rau ăn kèm.

Gà sau khi làm sạch sẽ được luộc chín vớt ra, để nguội rồi xé sao cho vừa có nạc vừa có da, còn phần nước gà thì đem lọc lại để nấu cơm.

Gạo dùng để nấu cơm gà là loại gạo ít nở, trước khi nấu phải vo sạch, để ráo, rồi đem xào gạo với tỏi cho thơm và se lại. Sau đó, thêm vào ít muối và mỡ gà rồi đổ nước luộc xâm xấp mặt gạo. Tiếp đến là cho thêm ít tỏi đập dập và bột nghệ để khi cơm chín mở nắp nồi ra thấy hạt cơm có màu vàng ươm hút mắt và thơm lừng. Khi bày lên đĩa, ngoài muôi cơm nóng hổi, người bán sẽ xếp lên chút đu đủ bào ngâm giấm đường, thịt gà xé, hành tây, rau răm và rưới lên đó chút nước mạ sệt sệt được nấu từ lòng và mề gà.

Cơm gà được ăn kèm với nước tương đậu nành, tương ớt Hội An, rồi vắt thêm múi chanh. Hương vị hòa trộn tinh tế thể hiện nghệ thuật ẩm thực tuyệt vời của người dân Phố Hội.

Cơm tấm

Cơm tấm là món ăn bình dị nhưng nổi tiếng của miền Nam, đặc biệt là ở Sài Gòn với nhiều nguyên liệu ăn kèm hấp dẫn như: sườn, phá lấu, chả, nem…

Cơm tấm là món ăn độc đáo bởi lẽ đây thứ cơm được nấu từ những hạt gạo vỡ nhỏ, vụn. Những mảnh hạt gạo vỡ được sàng riêng và nấu chín lên bằng bếp củi. Xưa kia, một suất cơm tấm truyền thống chỉ gồm có cơm, mỡ hành và miếng bì lợn. Theo thời gian, món ăn được cải thiện với mức sống cao hơn. Thay vào bì lợn, những người miền nam sau đó đã thêm vào thịt lợn xé nhỏ hoặc miếng thịt sườn nướng.

Nước chấm được ăn cùng cơm tấm được pha từ đường tinh luyện, thêm nước nắm, tỏi, ớt và một ít hành muối. Ngoài ra, món ăn còn có thêm đồ chua được làm từ cọng sen, củ cải và cà rốt nhúng giấm để cân bằng khẩu vị, làm cho món ăn bớt ngấy.

Cơm tấm có hương vị thật nhẹ nhàng nhưng rất đặc biệt và hấp dẫn thực khách. Ngày nay, món ăn đặc biệt này đã có mặt trong nhiều quán ăn, nhà hàng, khách sạn như một món cơm chính trong bữa trưa, tối của người dân miền Nam.

Thu Hoài (TH) | Wanderlust Tips | Cinet