Trước khi đến châu Phi, tôi còn nhiều điều phân vân. Chuyến đi 14 ngày, nhiều người khuyên nên mua tour vì đó không phải là nơi dễ dàng gì cho những hành trình một mình. Tất nhiên, tôi cảm thấy lo lắng nên cũng email vài công ty du lịch bên Kenya. Nhưng cuối cùng, đến sát ngày khởi hành thì tôi lại quyết định tự đị và chỉ nhờ đến các dịch vụ địa phương đối với những nơi không thể đi được một mình như safari. Cho đến bây giờ, tôi vẫn cảm ơn quyết định lúc đó vì nó cho tôi thấy một Kenya rất khác so với những gì tôi tìm hiểu qua sách báo hay internet.

ÁNH SÁNG NƠI MIỀN ĐỒNG THẢO

Khi mặt trời rực rỡ mọc lên từ phía Đông mà không có tán cây nào chặn lại, tôi biết mình đã ở châu Phi. Buổi sáng, cái lạnh thấm vào da. Quái lạ, cứ tưởng Châu Phi chỗ nào cũng nóng đổ lửa cơ mà! Và suốt hành trình đó, nhiều cái mới lạ cứ liên tục đến như thử thách sự hiểu biết hạn hẹp của tôi về một lục địa đen xa lạ với thế giới.

Wyatt đón tôi với nụ cười tươi ở cửa ra sân bay Jomo Kenyatta ở thủ đô Nairobi. Vì tôi không muốn bỏ lỡ bất kỳ giây phút nào ở Kenya nên sau chuyến bay dài, tôi quyết định đi safari ngay trong buổi sáng hôm đó. Chiếc xe jeep khởi hành từ Nairobi đi Masai Mara cách đó hơn 300km, băng qua những sườn núi trơ trọi cây. Thi thoảng, những bụi xương rồng cao như tán cổ thụ trở thành bóng mát cho những người địa phương bán ngô nướng.

Mọi người vẫn im lặng trên xe, vì hầu như mới gặp nhau từ khi leo lên chiếc xe jeep này. Một cô gái người Hà Lan quan tâm đến đời sống hoang dã, một anh bạn người Mỹ hiền lành và một cô gái Nigeria xinh đẹp – bạn gái anh người Mỹ. Quào, xem như 4 người trên xe thuộc 4 châu lục Á – Âu – Phi – Mỹ không quen biết nhau, vậy mà cơ duyên lại ngồi cùng một chiếc xe. Và sau đó chúng tôi trở thành những người bạn cùng chia sẻ vô vàn khoảnh khắc đẹp nhất ở đồng cỏ, những đêm sao đầy trời, những bữa ăn đơn giản và cùng đón mừng sinh nhật tôi ở một thành phố xa lạ.

Nói đến châu Phi, cụ thể là Kenya thì hầu hết tạp chí, mạng xã hội đều nói về Masai Mara như là một thiên đường của thú hoang dã. Tôi đã chuẩn bị tinh thần cho chuyện đó, nhưng khi nhìn thấy đàn linh dương đầu bò cặm bụi bước đi giữa cái nắng thì tôi gần như không thể thốt nên lời. Tiến sâu vào địa phận Masai Mara, khung cảnh càng trở nên ngoạn mục. Từng đàn ngựa vằn nhởn nhơ gặm cỏ giữa đồng cỏ xanh mơn mởn. Bạn tài xế cười bảo chưa đâu, ngày mai mình sẽ bắt đầu hành trình thực thụ, họ gọi đó là “Game Drive”.

Có thể nói, Game Drive là một trải nghiệm độc đáo ở safari, khi bạn được tận mắt chiêm ngưỡng một đồng cỏ xanh rộng 1.500km² mênh mông bất tận và ở đó có những con thú nhởn nhơ sống. Tất nhiên, đó không phải là một cánh đồng đầy thú như trên tivi hay chiếu, mà có những lúc phải lái xe liên tục nhiều giờ đồng hồ để tìm một đàn thú hay một con thú hiếm. Mỗi ngày, chúng tôi lái xe liên tục 8-10 tiếng giữa đồng cỏ để tìm những chấm đen di chuyển. Đó có thể là một đàn voi lớn, hay một con sư tử nằm im dưới tán cây. Cũng có khi là một con chim đại bàng bay chấp chới trên tàng cây, hay là chú báo đốm lẻn ra khỏi đám xe jeep xung quanh.

Mùa này, Masai Mara không nhộn nhịp như mùa cao điểm từ tháng 7 đến tháng 11 hằng năm khi các con thú đã di cư sang Serengeti ở Tanzania. Nói thêm về Serengeti là một công viên quốc gia rộng 15.000km², giáp ranh với Masai Mara nhưng ở phía Tanzania, được chia cắt bởi dòng sông Masai chứa đầy cá sấu và hà mã. Tuỳ theo lượng mưa phân bố ở hai quốc gia mà các bình nguyên đầy ắp cỏ xanh là nơi kéo các đàn thú quay về. Tuy nhiên, trên bình nguyên Masai Mara vẫn còn rất nhiều loài thú quý hiếm như voi, tê giác, sư tử, báo đốm, trâu rừng, hà mã, hươu cao cổ, linh dương đầu bò…

Trong những ngày ngồi trong chiếc xe jeep chật chội, Masai Mara đưa tôi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác. Đàn thú nhởn nhơ trên đồng cỏ mà trước đó tôi chỉ xem qua tivi thì bây giờ hiển hiện trước mặt. Cảm giác vô cùng lo lắng khi gần bầy voi trong gang tấc, hay khi con sư tử nhìn chăm chăm vào camera của mình. Có lần, khi bầy voi gào lên khiến chúng tôi hoảng loạn bảo tài xế lái xe chạy nhanh đi, nhưng bạn tài xế cười ha ha, bảo chẳng sao đâu, đừng lo gì cả vì mọi thứ không giống trong phim đâu.

Đúng vậy, chỉ có cảnh đẹp là giống trong phim thôi, còn sự giận dữ của muông thú là thứ tôi không hề nhìn thấy trong suốt nhiều ngày ở đây. Trên bình nguyên rộng lớn, các con thú sống tự do và an bình. Chắc chắn, những thứ kiểu như thú lớn ăn thú nhỏ thì không thiếu, tự nhiên mà! Nhưng tuyệt nhiên các con thú không gầm thét, lồng lộn khi nhìn thấy con người như các con thú trong Thảo Cầm Viên. Có ba nguyên nhân làm cho một con thú trở nên hung dữ: bị giam cầm, bị đe doạ và đói. Nhưng giữa đồng cỏ mênh mông này, thế giới không phải là của con người nữa rồi, mà là của bầy thú thảnh thơi ngoài kia, tự do chạy nhảy và hoàn toàn không có sự can thiệp của con người.

Con người hiện đại bị giam cầm trong các toà nhà chật hẹp, các văn phòng sáng loá đèn hay các quán cà phê rộn ràng tiếng nhạc. Họ cảm thấy an toàn trong thế giới đó. Tôi cũng không ngoại lệ, quay cuồng trong cái vòng luẩn quẩn của mình. Nhưng khi nhìn thấy bầy ngựa vằn tựa đầu vào nhau giữa cái nắng chói chang chiếu thẳng qua đầu, hay bầy sư tử đuổi nhau đến cuối chân trời thì tôi mới hiểu rằng ý nghĩa thực sự của tự do là giải phóng bản thân mình ra khỏi những ràng buộc.

Buổi tối, sau một ngày Game Drive mệt nhoài, tôi chui vào lều. Bên ngoài không còn tiếng động nào ngoài thi thoảng tiếng thú gọi bầy vang lên. Ở nơi này, không sóng điện thoại, không điện, không sạc pin, không xài tiền, không hề có dấu ấn của xã hội hiện đại. Những trải nghiệm này quá sức với tôi những ngày đầu tiên, như thể bị tước hết tất cả những thứ làm tôi cảm thấy an toàn như internet, sự kết nối, ánh sáng hoặc chỉ là lời nói. Nhưng rồi tôi buông xuôi theo đó, rồi cảm thấy dễ chịu hơn, rồi quen với nó và cảm thấy bình an hơn bao giờ hết. Đã từ rất lâu rồi tôi không có cảm giác rỗng không như vậy, như thể chỉ còn một mình ngồi đối diện với chính mình để lắng nghe những suy nghĩ từ trong tâm.

Châu Phi của những thông tin tôi tìm được trên mạng là những ngày rong ruổi trên đồng cỏ, những tấm ảnh đẹp như mơ của đàn thú tự do, hay những đêm sao trời soi lối. Ai đi về cũng hồ hởi khoe ra những tấm ảnh xuất sắc chụp với dân bản địa Masai cùng những nụ cười hiền hoà… Vâng, không sai đâu, nhưng đó mới chỉ là một nửa của sự thật… Nửa sự thật còn lại sẽ mở ra bức tranh Kenya tròn vẹn với cả ánh sáng và bóng tối.

BÓNG TỐI TRONG NHỮNG GIA ĐÌNH KENYA

Khi tôi bước vào một căn nhà của người Masai, tôi gần như không thở được. Vì hai nguyên nhân chính: khói mù đặc trong một căn nhà tối tăm tầm 10-15m² và những gì diễn ra bên trong. Giữa căn nhà là một bếp ăn đang cháy lửa, trên bếp là một nồi cháo đang sôi ùng ục. Hai bên nhà là 2 căn phòng tối đen, vài cái đầu ló ra nhìn người lạ. Căn phòng bên trái là một gia đình với 2 vợ chồng và 4 đứa trẻ, căn phòng bên phải là gia đình người em với 2 vợ chồng và 3 đứa trẻ. Chưa hết đâu, sau lưng tôi là một cái chuồng, có lẽ để nuôi gia súc hoặc gia cầm. Không thể tưởng tượng được trong cái không gian 10-15m² như thế mà họ chứa đến 11 con người và thậm chí còn nuôi nhiều động vật trong đó. Căn nhà được lợp tranh trên nóc, vách được làm từ bùn đất trộn với phân bò hoặc thậm chí là nước tiểu người. Có thể mọi người sẽ nhăn mặt khi đọc tới khúc này, nhưng sự thật là như vậy, tôi không muốn nói khác đi. Cuộc sống chưa bao giờ là dễ dàng.

Đến từ Việt Nam, tôi biết đất nước mình còn nhiều khó khăn, nhất là các vùng quê xa xôi, nhưng tôi không thể nào mường tượng được người Masai có thể sống và sinh hoạt trong một môi trường thiếu thốn toàn diện như thế này. Một người bản địa đưa tôi đi vòng quanh xem ngôi làng, xung quanh là phân bò, phân cừu đầy đường đi và bốc mùi kinh khủng. Những đứa trẻ ăn mặc sơ sài ngồi giữa sân mặc cho bầy ruồi nhộng bâu đầy trên mặt. Châu Phi thực sự của tôi là đây.

Tôi quay trở lại thủ đô Nairobi sau nhiều ngày băng qua các đồng cỏ, các mặt hồ đẹp đẽ và nhiều khách du lịch xúng xính váy áo. Người bạn đi cùng nhắn nhủ: “Hãy cẩn thận!” Tôi không hiểu lắm, tôi đang quay lại một thủ đô phát triển cơ mà, có gì phải cẩn thận so với những ngày vừa qua ở các vùng xa xôi hẻo lánh đầy rẫy rủi ro?

Bạn tiếp tân khách sạn nhìn tôi, cười nhẹ rồi nói: “Xin quý khách đừng ra ngoài phố sau 7 giờ tối. Và hãy cẩn thận, hôm nay cuối tuần nên trẻ em đường phố hơi đông. Quý khách sẽ không biết chuyện gì xảy ra đâu”.Tôi hơi căng thẳng một chút rồi vẫn quyết định bước ra phố, xem chuyện gì đang xảy ra ngoài đó.

Khi lang thang ngoài phố một mình, tôi gần như không tìm thấy một ai giống mình. Có một khu Chinatown ở cách trung tâm không xa, nhưng cũng nghe nói du khách thường không vào trung tâm. Tôi cũng chỉ thấy duy nhất một người da trắng trong suốt cả ngày dài đi vòng quanh trung tâm. Khi đi ngoài phố, mọi người cứ nhìn vào tôi như thể từ một hành tinh xa lạ nào đó. Các nhóm trẻ em đường phố thì đến xin tiền, tôi không cho thì gào lên “Ching Chong”. Ching Chong là một từ đầy chọc ghẹo khi người nước ngoài gọi người Trung Quốc. Cảm giác trơ trọi một mình khiến tôi thấy lo lắng.

Khi tôi bước ra đường, mỗi bước đi là cả một sự toan tính. Bên phải là trẻ em đường phố, bên trái là những người vô gia cư ngủ vật vạ trên đường. Con mắt tôi gần như phải quan sát liên tục và chỉ chọn các hướng đi an toàn. Kinh nghiệm giả dạng của tôi trở nên vô ích, hoàn toàn thất bại khi ở đây. Vì chẳng có một ai như tôi cả. Tôi trốn làm sao đây với làn da đặc trưng của mình, tôi giả dạng thế nào khi không-có-một-ai-giống-mình?

Có hôm tôi quyết định đi tới một khu chợ địa phương để mua đồ lưu niệm. Đang đi trên đường thì gặp rất nhiều người đang nằm ngoài lề đường ngủ mê mệt. Vẫn là hình ảnh đó, những con người rách rưới lang thang nằm úp mặt xuống đất lạnh. Tôi không muốn đùa giỡn với sự an toàn của mình chỉ vì hai chữ trải nghiệm nên quay vội về khách sạn. Khi đi ngang một siêu thị, có một đứa trẻ tiến lại xin tiền. Sau đó, một phụ nữ rất nhanh đến mắng đứa trẻ không được làm phiền người nước ngoài. Tôi cảm thấy dễ chịu hơn hẳn, ít nhất nếu có chuyện gì xảy ra thì có lẽ tôi cũng còn cơ hội được giúp đỡ.

Đại dịch HIV và xung đột ở các vùng biên giới khiến những đứa trẻ trở thành nỗi buồn của xã hội Kenya. Tôi thấy nặng lòng sau những ngày ở thủ đô Nairobi, như có một tấm màn màu xám bao phủ lên thành phố này. So với những safari sôi động đầy ắp người thì cuộc sống ở đây sao buồn quá. Thú vui đi lang thang một mình của tôi vì thế cũng bị ảnh hưởng rất nhiều.

Buổi chiều trở về khách sạn, trước cửa khách sạn không xa là một nhóm trẻ em đường phố rất đông đang tụ tập, hát hò, quậy phá. Những đứa trẻ rách rưới, đen đúa, hằn học nhìn những người đi đường. Tôi nghĩ rằng cho đến rất lâu sau này sẽ còn nhớ mãi những đôi mắt long lên sòng sọc nhìn vào một người châu Á đang một mình đi trên phố…

W. TIPS

NGÔN NGỮ

Ngôn ngữ chính ở Kenya là tiếng Swahili và tiếng Anh. Tiếng Anh được dạy từ lớp 1 ở thành phố và từ lớp 4 ở các vùng quê nên gần như dân số Kenya nói tiếng Anh lưu loát. Tuy nhiên, người Kenya nói tiếng Anh bằng giọng Anh chuẩn nên có thể hơi khó nghe một chút so với hầu hết người Việt.

VISA VÀ TIÊM CHỦNG SỐT VÀNG DA

Có thể xin visa Kenya dễ dàng bằng cách nộp đơn xin visa online, không cần đến lãnh sự quán hay nộp giấy tờ gì cả. Khi đến Kenya phải có giấy chứng nhận tiêm chủng sốt vàng da. Thời điểm tôi đi, vaccine sốt vàng da ở TP. HCM cũng như Hà Nội đều không có, nên phải bay ra Hải Phòng tiêm chủng. Việc tiêm chủng phải được thực hiện trước chuyến đi một tuần. Hãy liên lạc với Sở Y Tế Dự Phòng để xem vaccine có sẵn hay không.

THỜI TIẾT

Khí hậu ở Kenya rất khác biệt, không như mọi người nghĩ là luôn luôn nóng. Ở các vùng biển hay đảo có khí hậu nhiệt đới nóng ẩm. Trong khi các vùng núi cao thường có băng tuyết xuất hiện. Mùa mưa và mùa khô cũng được phân biệt rõ rệt trong năm, ảnh hưởng đến việc di cư của đàn thú. Ở một số thời điểm trong năm, nhiệt độ trong ngày dao động từ 10-15⁰C. Thời điểm tôi đến tháng 2, buổi tối và sáng khoảng 14⁰C trong khi ban ngày nắng lên khoảng 24⁰C.

DI CHUYỂN TỚI KENYA

Có nhiều hãng bay đến sân bay Jomo Kenyatta ở thủ đô Nairobi của Kenya, nhưng tiện nhất vẫn là đường bay của hãng Kenya Airlines. Mỗi tuần có 3 chuyến bay trực tiếp từ Hà Nội, hoặc từ TP. HCM có thể quá cảnh Bangkok trước khi sang Nairobi với giờ bay rất thuận lợi.

DI CHUYỂN TẠI KENYA

Khi tham quan safari, các loại xe jeep 6 chỗ luôn sẵn sàng. Trong nội đô Nairobi, taxi hoặc Uber là sự lựa chọn dễ dàng nhất cho khách du lịch.

Cảnh báo: Khi ra khỏi ngoại ô Nairobi, đường xá rất xấu và gồ ghề. Ở các khu safari, toàn bộ là đường đất bụi đỏ hoặc bùn lầy.

Nếu đi các thành phố khác nhau để tham quan, sẽ có nhiều sự lựa chọn như máy bay, tàu hoả hay xe buýt. Các hãng bay ở Kenya còn sử dụng rất nhiều các loại máy bay nhỏ chở từ 1-30 người, khi đặt vé máy bay nên tham khảo kỹ.

TOUR DU LỊCH

Nếu bạn đi du lịch một mình, luôn có các chương trình ghép tour đa dạng tuỳ theo lịch trình. Việc ghép tour sẽ không ảnh hưởng đến trải nghiệm du lịch của mỗi người, vì mỗi tour tối đa chỉ có 6 người với sự đa dạng quốc tịch để trao đổi văn hoá.

Ở thủ đô Nairobi có các tour đi bộ khám phá thành phố, hãy liên hệ tiếp tân khách sạn để được hỗ trợ thêm.

NƠI Ở

Nếu tham gia tour đi safari thì các công ty du lịch sẽ lo liệu mọi thứ cho bạn từ a đến z. Việc đi safari tự túc là không thể, vì safari rất rộng và việc xác định các đàn thú được trao đổi qua bộ đàm bằng tiếng bản địa. Các tour tham quan có giá khá cao, như một tour 5 ngày có giá từ 400 – 2.000USD (9,3 – 46,3 triệu đồng), hầu hết phụ thuộc vào nơi nghỉ ngơi là camp – kiểu lều đơn giản hay lodge – khu nghỉ dưỡng sang trọng. Vì vậy, tuỳ theo túi tiền và những trải nghiệm bạn muốn mà bạn có thể sắp xếp một chuyến đi ý nghĩa.

ẨM THỰC

Ẩm thực Kenya thể hiện sự đa dạng về chủng tộc của quốc gia này. Các món ăn chính của Kenya được làm từ ngô, khoai tây và đậu. Trong đó, người tộc Masai thường sử dụng thức ăn làm từ bò và dê, ví dụ như thịt và sữa. Họ không ăn thịt thú rừng và cá, mà chỉ ăn những thứ họ nuôi trồng được. Bên cạnh đó, sự ảnh hưởng của người Bồ Đào Nha và người Anh lên ẩm thực Kenya một cách rõ rệt. Trên đường phố Nairobi, các nhà hàng, hàng quán bán thức ăn kiểu Anh khá phổ biến. Ngoài ra, ẩm thực Kenya còn có sự pha trộn với ẩm thực Ấn Độ do có rất nhiều lao động Ấn Độ làm việc ở đây.

LƯU Ý KHÁC

Hầu hết các công ty đa quốc gia ở thủ đô Kenya đều khuyến cáo nhân viên không được ra ngoài sau 7 giờ tối vì có nhiều sự nguy hiểm rình rập bởi người vô gia cư, trẻ em đường phố và cả cảnh sát. Cảnh sát rất hay làm tiền người nước ngoài.

Không nên đi một mình ngoài phố mà nên đi với bạn bè hoặc người bản địa để giảm thiểu các rủi ro có thể xảy ra. Không nên mang theo các đồ đắt tiền, cũng như không nên mang theo nhiều tiền mặt.

Nguyễn Huy Tâm | Wanderlust Tips