Nếu cà phê máy đang là xu hướng của thời đại thì ở đâu đó tại một góc nhỏ của Sài Gòn vẫn còn những cô chú lớn tuổi đang giữ gìn một phương pháp pha chế cà phê lâu đời mà chỉ người gốc Sài Gòn mới biết, đó là cà phê vợt, còn được gọi là cà phê vớ hay cà phê kho.

Văn hóa cà phê của người Việt Nam?

Cà phê từ lâu đã trở thành một phần quan trọng trong đời sống của biết bao thế hệ người dân Việt Nam. Uống cà phê buổi sáng vừa là thói quen hàng ngày, vừa là một nét đặc trưng văn hóa độc đáo của người Việt.

Cà phê lần đầu tiên được các nhà truyền giáo người Pháp đem đến Việt Nam vào năm 1857. Ban đầu, họ trồng thử nghiệm nhiều giống cà phê nhưng đều thất bại. Sau một thời gian kiên trì, họ nhận thấy vùng đất Tây Nguyên của Việt Nam là nơi thích hợp nhất để trồng cà phê, đặc biệt là giống Robusta. Cuối những năm 1990, Việt Nam trở thành nhà sản xuất cà phê hàng đầu Đông Nam Á và đứng thứ 2 thế giới, chỉ sau Brazil.

Văn hóa uống cà phê của người Việt có chút khác biệt với thế giới. Người châu Âu mê đắm hương vị cà phê thanh nhẹ cùng vị chua của trái cây, trong khi đó, người Việt lại ưu ái ly cà phê có vị đắng xen lẫn một chút khét nhẹ.

Cà phê vợt – ký ức của những người Sài Gòn cũ

Vào giai đoạn những năm 90, khi cà phê phin nhận được sự ưu ái của tầng lớp thượng lưu tại Sài Gòn, cà phê vợt lại được xem là thức uống giá rẻ, không hợp thời.

Đã có lúc, cà phê vợt gần như biến mất vì các quán cà phê lớn khu vực trung tâm quận 1 dần dùng “phin” thay thế “vợt”. Cà phê vợt đành thu mình vào những quán cóc, sạp nhỏ ven đường. Rồi dần dà, nó được gọi là cà phê cho người nghèo, vì người mua chủ yếu là dân lao động.

Giống như tên gọi, người ta sử dụng một chiếc vợt làm bằng vải để lọc cà phê. Thoạt nhìn chiếc vợt có hình dáng giống một chiếc vớ nên được gọi vui là cà phê tất hay cà phê vớ. Cà phê pha từ vợt được giữ nóng trong siêu đất trên bếp củi. Điều này đã tạo nên nét đặc trưng riêng biệt chỉ có ở cà phê vợt.

Có nhiều giả thuyết xoay quanh nguồn gốc của cà phê vợt. Một số người cho rằng người Hoa đã nghĩ ra cách làm này, họ hay gọi là “cà phê kho”. Thế nhưng cũng có người kể rằng đây là phương pháp làm cà phê do người Pháp phát minh ra. Dù không biết đâu mới là câu trả lời chính xác nhưng cách pha chế này đã tạo ra một ly cà phê đặc biệt và lôi cuốn.

Cà phê vợt pha như thế nào?

Cà phê vợt phải được pha và đựng trong siêu đất, rồi đun với cũi để mang đến vị cà phê ngon đúng “chất Sài Gòn”. Nhâm nhi ly cà phê vợt, người uống sẽ cảm nhận được một hương vị thô mộc, dân dã vô cùng.

Trước khi pha cà phê, những chiếc vợt được nhúng qua nước sôi. Cà phê xay nhuyễn được lọc qua chiếc vợt, sau đó dùng muỗng khuấy đều rồi đậy nắp siêu lại để giữ nóng để lưu được hương vị trọn vẹn.

Thưởng thức cà phê vợt đậm nét Sài Gòn

Khi đến với một quán cà phê vợt, bạn có thể được nhìn thấy một xã hội thu nhỏ đậm chất Sài Gòn xưa. Tại đây, bạn sẽ dễ dàng bắt gặp hình ảnh các cụ già tóc trắng phơ cầm tờ báo đọc chăm chú bên cạnh là một ly cà phê nóng hổi. Những người pha chế lớn tuổi đang bận rộn chạy hết bàn này đến bàn khác để tiếp khách nhưng miệng luôn tươi cười. Hoặc ở góc khuất, những bạn trẻ ăn mặc thời thượng đang ngồi thả mình theo bài nhạc cũ xưa.

Khi uống cà phê, bạn có thể thêm một chút đường hoặc sữa vào cùng rồi từ từ thưởng thức, từng lớp hương cà phê lan tỏa nhẹ nơi đầu lưỡi, hòa quyện với vị ngọt ngào, béo ngậy từ sữa. Một hương vị thơm ngon khó cưỡng sẽ khiến bạn nhớ mãi không thôi.

Bạc xỉu – thức uống nổi tiếng có nguồn gốc từ cộng đồng người Hoa sinh sống tại Sài Gòn những năm 1950-1960, cũng được ra đời ở một trong những quán cà phê vợt lâu đời nhất của Sài Gòn. Thức uống này thường được thưởng thức cùng với cháo quẩy hay bánh tiêu. Sau này, bạc xỉu dần trở nên phổ biến và được ưa chuộng trên khắp mảnh đất hình chứ S cho đến tận ngày nay.

Cà phê vợt như một người bạn đồng hành với người dân Sài Gòn qua biết bao thăng trầm của lịch sử.  Dẫu có bị cuốn theo dòng chảy hối hả của cuộc sống, người Sài Gòn vẫn gác lại mệt mỏi để ghé thăm rồi đắm chìm cùng với ly cà phê vợt như một cách để tìm về miền ký ức của văn hóa Nam Kỳ xa xưa.

Wanderlust Tips | Cnet