Thổ Hà, ngôi làng còn lưu giữ khá nguyên vẹn những nét đặc trưng của một làng Việt cổ ven sông Cầu. Tới đây bạn sẽ được chìm đắm trong không gian truyền thống với nghề làm gốm, bánh đa nướng, bánh đa nem. Trong đó, đừng quên ghé thăm làng nghề bánh đa nem Thổ Hà, một thương hiệu nổi tiếng Bắc Giang.

Người dân làng Thổ Hà thuộc xã Vân Hà, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang, đã quá quen thuộc với hình ảnh những mẻ bánh đa nem phơi kín lối ra vào. Ngay từ khi đặt chân đến làng Thổ Hà, bạn sẽ phải choáng ngợp với không gian đậm mùi quê hương và bánh được phơi ở khắp nơi từ sân đình, chùa, trên mái nhà, trên cây… Hương thơm bột nếp hòa cùng khói nhẹ lan tỏa trong không gian, bếp nhà ai cũng đỏ lửa.

Lắng nghe tiếng bánh đa nổ giòn dưới ánh nắng rực rỡ là một thứ âm thanh ngọt ngào mà nhất định bạn phải thử qua một lần. Người dân nơi đây thường phải dậy từ rất sớm, thậm chí là thức trắng đêm bên bếp lửa để có những mẻ bánh kịp phơi vào buổi sáng sớm.

Bánh đa được phơi dưới làn sương mỏng sẽ tạo ra hương vị thơm ngon hơn, những chiếc bánh đa nem là phần không thể thiếu của các  loại nem cuốn, nem rán phổ biến mà người Việt vẫn thường làm trong bữa ăn hằng ngày, đặc biệt là mỗi dịp lễ tết.

Sở dĩ, nghề bánh đa nem của làng Thổ Hà bắt nguồn từ điều kiện tự nhiên, do đất đai trồng lúa, trồng khoai không có nên người dân đã chủ động phát triển các nghề thủ công để bảo đảm cuộc sống. Sau này, người dân trong làng còn phải bươn trải, học hỏi các nghề khác như làm mì gạo, bánh kẹo, nấu rượu, buôn bán nhỏ, làm gốm… Tuy nhiên làm bánh đa nem vẫn là nghề được duy trì lâu nhất và hưng thịnh đến tận bây giờ.

Ban đầu, bánh đa chủ yếu được cung cấp cho bà con trong làng, sau này mới được mang ra bán ở xã và các khu vực lân cận. Lâu dần, sản phẩm lá bánh đa nem của Thổ Hà theo chân thương lái đi khắp trong Nam, ngoài Bắc và cả xuất khẩu. Ngày nay, bạn có thể bắt gặp bánh đa làng Thổ Hà ở nhiều siêu thị lớn hay các sàn thương mại điện tử.

Bánh đa nem Thổ Hà được làm từ gạo, qua công đoạn đòi hỏi sự kiên nhẫn và khéo léo của người làm như ngâm gạo, xay bột, tráng, phơi, cắt bánh… Phơi bánh là quá trình quyết định không nhỏ đến chất lượng thành phẩm bởi nếu gặp trời mưa, bánh sẽ bị mốc. Ngược lại, nếu phơi bánh dưới trời nắng gắt hoặc quá hanh khô, bánh sẽ dễ nứt vỡ.

Gạo làm bánh được ngâm từ đêm hôm trước, sau đó mang đi xay thành bột, dùng để tráng bánh. Bánh sau khi tra sẽ được trải lên phên tre để phơi. Những ngày nắng hanh, chỉ cần phơi 2 giờ là có thể thu hoạch. Thời tiết mát mẻ và có mưa thì phải làm khô bánh bằng máy sấy. Những người thợ làm bánh sẽ mang bánh hong dưới quạt gió để tạo độ mềm, dai, cuối cùng là bóc từng lá ra khỏi phên để cắt.

Bánh đa nem Thổ Hà không quá dày hay quá mỏng lại mềm dẻo rất dễ cuốn. Đặc biệt, khi ngâm bánh vào nước vẫn giữ được độ dai, không bị bở nát. Người dân Thổ Hà không dùng thêm chất phụ gia để đảm bảo độ an toàn cho sản phẩm.