Những món ăn giản dị, hoang sơ ở mảnh đất núi rừng này chỉ ăn một lần khiến khách du lịch có thể nhớ mãi.

Tây Nguyên, ngoài những ngọn thác ầm ào, đục ngầu mùa mưa, rẫy nương bạt ngàn gió mùa khô, bạn còn dễ thấy một linh hồn núi rừng miền đất ba gian khác nếu trải nghiệm ẩm thực nơi đây.

Trái bơ

Khi xưa, bơ ở tỉnh Tây Nguyên này chỉ được dùng như loại cây trồng làm hàng rào hay lấy bóng mát. Mỗi mùa đến, bơ chín rụng đầy gốc do người dân ăn không kịp, còn gây phiền hà vì ruồi muỗi. Tuy nhiên, những năm gần đây, bơ trở thành trái cây hấp dẫn, được tiêu thụ khắp nơi từ trong nước ra nước ngoài. Bơ sáp Đắk Lắk là một trong những loại trái cây kèm tên vùng đất xuất xứ thành thương hiệu riêng.

Bơ xứ này dẻo quánh, ăn vào thấy béo thơm đặc trưng không loại bơ nào khác có được nên nhiều khách hàng ưa chuộng. Món phổ biến nhất mà mọi người, mọi nhà thường làm là sinh tố bơ. Chút sữa, chút đường, chút đá vừa làm dậy vị vừa tăng sự hấp dẫn cho món ăn.

Gỏi lá

Hơn 40 loại lá khác nhau với nhiều công dụng bồi bổ sức khỏe như lá lộc vừng, sâm đất, hồng ngọc, mơ, cải cay, ổi, đinh lăng, sung, lá lốt, trâm, mã đề, diếp cá, chó đẻ răng cưa, quế, húng, thuyền đất… là nguyên liệu chính của món ăn độc đáo này.

Thịt heo ba chỉ, tôm rang, da heo đi kèm thái mỏng bóp trộn cùng bột gạo nếp rang và nước chấm làm từ hèm rượu, trứng vịt và các gia vị như tiêu, muối hạt, ớt xanh, hành… cũng không thể vắng mặt trong món gỏi lá – đặc sản Đắk Lắk.

Sau khi chuẩn bị đủ “đồ nghề”, người ăn quấn lá thành hình phễu, cho thịt vào giữa rồi chấm cuốn nhỏ ấy vào bát nước chấm sền sệt và thưởng thức. Một loạt các hương, các vị khác nhau sẽ nhanh chóng làm bạn choáng ngợp. Vị chan chát, ngòn ngọt, chua chua, lại cay cay, đặm đặm mà béo thơm, bùi nhẹ quả khiến ta khó dừng lại khi đã thử miếng gỏi lá đầu tiên.

Lẩu lá rừng

Đã từng là một món ăn chống đói của người Ê đê nay lẩu lá rừng lại hóa đặc sản. Tuy nhiên cũng phải may mắn một chút vì rừng nay đã hóa rẫy, chẳng còn nhiều loại cây cối như xưa.

Lẩu lá rừng – đặc sản Đắk Lắk – như kiểu canh thập cẩm, đủ các loại lá rừng hợp lại mà thành. Đơn giản là làm sao chọn hái các loại lá lành tính, nấu lên cùng với thịt, tôm, cho gia vị như bất cứ món canh bình thường nào là xong. Dù nghe thì không mấy hấp dẫn nhưng lẩu lá rừng vẫn cho cảm giác rất khác khi thưởng thức.

Không hẳn là ngọt đậm, không hẳn là cay nồng, không phải kiểu thơm lừng mà nhẹ nhàng đâu đó giữa tất cả. Có lẽ, ngay hương vị nguyên bản từ cao nguyên đã đem lại sự đặc biệt như vậy cho món ăn. Lẩu lá rừng ăn với các món ăn kèm cơm bình dị khác đều rất hợp.

Thịt nai

Đây là món từ rừng dù là ở phía Bắc hay Tây Nguyên này đều có sức quyến rũ với những tay sành ăn. Hiếm có thứ thịt nào đạt độ mềm, đậm đà và ngọt như thịt nai. Ngoài ra, món ăn chế biến từ nguyên liệu không phổ biến này cũng rất phong phú.

Nai nướng, nai xào lăn, nai nhúng giấm, sườn nai rán, cháo bao tử nai khô, món nào cũng làm người ăn ngây ngất. Những kẻ thích lai rai thì chọn nai khô ướp đủ xì dầu, sả, muối, đường, ớt mè trắng và ngũ vị hương được làm chín trên than hoa và sau đó dần bằng sống dao cho mềm. Nai khô càng nhai càng thích, hợp nhất là có rượu cao nai nhấp nhấp từng ngụm nhỏ thì sướng lắm.

Hoặc nếu không, bạn bè còn có thể khề khà với món nai nướng. Từng miếng thịt nai tươi thái, tẩm gia vị sẵn cho lên bếp, được miếng nào, gắp ra ăn nóng ngay miếng đó chung với gừng là “chuẩn” nhất.

Lích kích hơn là món nai nhúng giấm có cách làm tương tự như bò nhúng dấm, ăn kèm với bún, bánh đa nướng, rau sống các loại vừa là món nhậu, vừa là món ăn no lạ lạ quen quen.

Gà nướng sa lửa

Nghe cái tên món ăn đã khiến người ta rạo rực và thấy rõ sức mãnh liệt của món ăn nổi tiếng. Lúc trước nguyên liệu của món ngon này là gà rừng nhưng hiện giờ gà thả vườn được thay thế cũng không làm mất đi nhiều giá trị của gà nướng sa lửa. Từng con gà tơ làm sạch, bẻ ức ướp đều với muối hột ớt chanh giã nhuyễn, thêm nước sả rồi kẹp vào thanh tre với lá chanh, cho lên bếp nướng.

Gà chín từ từ, hương thơm quyện chanh cũng từ từ lan tỏa cho đến khi trong chín đều, ngoài vàng ươm đẹp mắt thì người trông bếp không làm sao cầm long. Gà sa lửa ăn chung với muối hột giã nhuyễn cùng ớt xanh và chanh ngon đến nỗi thịt chưa kịp nguội đã hết con.

Măng le

Măng le – đặc sản Đắc Lắk – ngon không kém măng tre là mấy vì đặc ruột, vị ngọt, bùi và không đắng chát. Măng le tươi cũng như khô đều khá được lòng khách phương xa, nhất là khi họ từng có dịp thử món măng le thịt nai khô chấm muối lá bép ớt. Cái câu “Ai về nhắn với cội nguồn, Măng le gửi xuống cá chuồn gửi lên” đủ cho thấy măng le gần gũi với người dân chốn này đến thế nào. Vì vậy, đã qua Tây Nguyên, không nên bỏ qua việc thưởng thức món ăn này, hay chí ít cũng “dấm dúi” ít măng khô về làm quà.

Không phải món cao lương mỹ vị nhưng đủ để người ở nhà cảm nhận chút nắng gió mưa ngàn của một vùng đất xa.

Cá bống kho riềng

Món cá bống thác kho riềng là một món ăn có tính truyền thống của những đồng bào dân tộc tại Đắk Lắk. Cá bống Tây Nguyên sống ngay trong dòng thác đổ. Loại cá này chỉ thích nghi với môi trường nước đổ từ cao xuống, mình bé và trắng, thân tròn săn chắc như ngón tay.

Cá còn tươi nhảy lao xao được xả cho sạch nhớt trên mình, và bỏ vào ít muối ướp cho cứng lại, sau đó lấy riềng rửa sạch giã nhỏ. Người ta bắc chảo cho nóng, và cho vào đó ít dầu ăn, hay mỡ đun cho sôi lên, cho cá vào chiên vàng, đổ riềng đã chuẩn bị sẵn.

Mùi riềng, mùi cá bốc lên thơm ngào ngạt, đợi riềng và cá quyện vào nhau, lúc này họ mới cho mắm muối và các gia vị: hành, tiêu, ớt, đường và bột ngọt tạo độ vừa ăn. Du lịch Đắk Lắk mà quên thưởng thức món cá bống thác kho riềng quả là một thiếu sót lớn đối với du khách.

Cà đắng

Đây là một loại cà dại mọc nhiều trên rừng, trên nương rẫy, hiện nay đã được người dân khu vực Tây Nguyên trồng trong vườn nhà, ra quả quanh năm, trái cà dài, to hơn cà pháo của người Kinh có gai, màu xanh sọc đốm trắng, đặc biệt có vị đắng rất đặc trưng.

Cà đắng được chế biến thành nhiều món ăn khác nhau trong bữa cơm của người dân tộc Ê Đê như nấu với cá tươi, cá khô, tép khô, thịt rừng,… Ngoài nấu chín, người Ê Đê còn ăn cà đắng sống, bằng cách giã nát cà rồi cho thêm gia vị: muối, ớt, bột ngọt, lá é, lá và củ nén.

Phuong Nam (tổng hợp) | Wanderlust Tips | Cinet