Bao đời nay, con người đã biết dựa vào các dòng sông vĩ đại để ươm mầm sự sống, từ đó dựng xây nên những nền văn minh sông nước phát triển thịnh vượng. Cùng Wanderlust Tips xuôi chèo về lịch sử xưa để khám phá những văn minh sông nước nổi tiếng nhất thế giới.

VĂN MINH SÔNG ẤN

Văn minh sông Ấn hay văn hóa Harappa là nền văn minh có niên đại từ năm 2.800 – 1.800 TCN, dọc theo sông Ấn nằm về phía tây Bắc của tiểu lục địa Ấn Độ. Nhiều tài liệu cổ cho rằng, văn minh sông Ấn đã được nhắc đến trong kinh Veda với tên gọi văn minh Sindhu-Sarasvati. Đây cũng là một trong ba nền văn minh lâu đời nhất thế giới bên cạnh văn minh Lưỡng Hà và văn minh sông Nin ở Ai Cập.

Qua các di chỉ khảo cổ, người ta xác định được những người cổ đại trong các thành phố lớn của nền văn minh sông Ấn đã biết cách xây dựng thành phố theo kiểu bàn cờ, xây dựng hệ thống cung cấp nước và hệ thống nước thải. Tại Mohenjo Daro – thành phố khảo sát tốt nhất của nền văn minh này, người ta phát hiện ra các ngôi nhà đều được làm từ gạch đất sét và đất để chống lũ.

Các viên gạch nung với tỉ lệ hoàn hảo 1:2:4 đã được tìm thấy trong các thành phố của nền văn minh sông Ấn mà đến ngày nay vẫn còn được sử dụng trong kiến trúc hiện đại.

Các nền văn minh thường được biết đến rộng rãi thông qua tác phẩm nghệ thuật đặc trưng, thế nhưng rất ít tượng đá được tìm thấy ở lưu vực sông Ấn, bên cạnh đó là một số ít nữ trang làm từ đá quý và một vài tượng nhỏ làm từ đất sét.

VĂN MINH AI CẬP – SÔNG NIN

Không chỉ nổi tiếng với Kim tự tháp huyền bí hay những xác ướp Pharaoh nghìn năm tuổi, Ai Cập cổ đại sẽ chẳng thể phát triển rực rỡ đến vậy nếu không có dòng sông Nin che chở và nuôi dưỡng. Đây là dòng sông của sự sống, của những câu chuyện huyền thoại đã tạo nên nền văn minh Ai Cập lừng lẫy lịch sử. Ai Cập nằm giữa vùng sa mạc hoang vu nên dòng sông Nin trở thành nguồn nước ngọt lớn nhất để phục vụ cho nông nghiệp và sinh hoạt của người dân.

Không chỉ vậy, sông Nin còn gắn với nhiều vị thần linh thiêng trong niềm tin của người Ai Cập cổ. Trong đó, nổi tiếng nhất là truyền thuyết về thần Osiris. Theo thần thoại, Orisis là người trị vì của Ai Cập, ông đã tìm ra lúa mì và dạy người dân cách tận dụng phù sa để sông Nin để trồng lương thực ổn định cuộc sống.

Thế nhưng, ông đã bị người em Seth đố kị và hãm hại, phân xác thành 14 mảnh rồi rải xuống sông Nin. Orisis đã được thần sông cứu và ban cho một cơ thể bất tử, từ đó ông trở thành vị thần cai quản toàn bộ sông Nin, hàng năm đều làm cho nước sông dâng cao để bồi đắp phù sa.  Kể từ đó, người dân Ai Cập đã tổ chức lễ hội sông Nin hàng năm để vinh danh công ơn của thần Orisis.

Vào cuối năm 2016, một nhóm các nhà khảo cổ học từ Tây Ban Nha và Ý đã kết hợp với các quan chức Ai Cập đã khai quật ra được một lăng mộ được cho là của vua Osiris.

VĂN MINH SÔNG DƯƠNG TỬ

Dương Tử là một trong những con sông lớn nhất thế giới, là cái nôi nuôi dưỡng nền văn minh Đông Á với lịch sử phát triển khoảng 8.000 năm.

Đỉnh cao và trung tâm của nền văn minh Dương Tử đã được xác nhận qua khảo cổ học là di tích thành quốc Lương Chử ở Chiết Giang, Trung Quốc, có niên đại từ 3.400 – 2.200 TCN. Đây là thành quốc rộng lớn nhất Á Đông thời cổ đại, sở hữu đàn tế trời đất, hệ thống đê điều tưới tiêu và ngăn lũ lụt. Đặc biệt, văn minh Dương Tử cũng được chứng minh là cái nôi của cộng đồng tộc Việt và người Việt.

Mới đây, các nhà khoa học cũng đã tìm được những di chỉ khảo cổ ở khi di chỉ tỉnh Đầu Sơn, thành phố Dư Diêu, Chiết Giang có thể làm thay đổi lịch sử 8.000 năm của nền văn minh sông Dương Tử. Trước đây, văn hóa Hà Mỗ Độ hình thành từ văn minh sông Dương Tử phát triển rực rỡ khoảng 5.000 – 3.500 TCN, song các di chỉ mới được tìm thấy có thể xác định ở khu vực tỉnh Đầu Sơn đã có thể có nhiều người sinh sống trước cả Hà Mỗ Độ.

Văn minh Dương Tử cũng ghi nhận sự thuần hóa cây lúa nước của người Đông Á cổ đại ở vùng biên giới Việt Nam, Trung Quốc. Kể từ khi lúa nước phát triển, dân số mới phát triển đến giai đoạn cực thịnh. Tuy nhiên, văn minh sông Dương Tử đã bị tàn phá bởi một trận đại hồng hủy hoặc hạn hán nghiêm trọng diễn ra khoảng năm 2.200 TCN, xóa sạch toàn bộ trung tâm của nền văn hóa đặc sắc này.

Ảnh: Internet

Wanderlust Tips | Cinet